Toriçelli Deneyi
Toriçelli eline 1 m uzunluğunda bir cam boru almıştır. Borunun açık ucunu deniz seviyesinde 0 o C de cıva çanağına batırmıştır. Cıvanın cam boruda 76 cm yükseldiğini görmüştür. Bu değer hava basıncının deniz seviyesindeki değeridir. 76 cm-cıva 1 atmosfer basınçanlamına gelir ve 1 atm ile gösterilir. Eğer cam boru tamamen cıva ile doldurulursa cıva 1 m den 76 cm ye kadar düşer. Cıvanın yükselmesi cam borunun şekline, kalınlığına ve duruşuna bağlı değildir. Yükseklere çıkıldıkça açık hava basıncı düşer. Örneğin elimize bir balon alıp yükseklere çıktığımızda balon gittikçe şişmeye başlar. Balonun şişmesinin nedeni balon iç basıncının dış basınçtan büyük olmasıdır. Toriçelli deneyi dağ gibi yüksek bir yerde yapsaydı cıvanın göstereceği değerin daha az olduğunu gözlemlerdi.
Günlük Hayatta Gazların Basıncından Faydalanma
- Gazlar yüksek basınca dayanıklı çelik kaplarda depolanır. Hastanelerdeki oksijen tüpleri, dalgıçların kullandığı oksijen tüpleri, evlerimizde kullandığımız yangın tüpleri içerlerinde gaz bulundurur.
- Pipetle kola, meyve suyu, ayran içerken atmosfer ve gaz basıncından yararlanılır.
- Elektrikli süpürge havayı çekerek süpürge borusunda düşük basınç oluşturur. Düşük basıncın etkisiyle tozlarda süpürge borusuna geçip toz torbasına gider.
- Enjektöre sıvı çekerken, vantuzu duvara yapıştırırken yine atmosfer ve gaz basıncından yararlanılır.
- Bir bardak suyun ağzını hava almayacak şekilde kağıtla kapatırsak bardağı ters çevirdiğimizde suyun dökülmediğini görürüz. Çünkü açık hava basıncı suyun kağıda yaptığı basınçtan daha büyüktür.
- Boş bir meyve suyu kutusunun içindeki havayı çekersek, kutu içindeki iç basınç dış basınçtan küçük olacağı için kutu büzülür.