Kalıtsal Hastalıklar
Kalıtsal hastalıkların çoğu çekinik genlerle taşınır. (Zekâ geriliği, sağırlık, dilsizlik, albinoluk, anemi, şeker hastalığı, altıparmaklılık, kısa parmaklılık, renk körlüğü, hemofili). Çekinik genlerle taşınan bu hastalıkların ortaya çıkması için iki hastalık geninin yan yana gelmesi yani homozigot durumda olması gerekir. İki hastalık geninin yan yana gelmesi içinde anne ve babada bu hastalık genlerinin bulunması gerekir.
Aralarında kan bağı olan kişilerin evlenmesine akraba evliliği denir.
İnsanlardaki kalıtsal hastalık genleri anne ve babalarından yani atalarından gelir. Kalıtsal hastalık geni taşıyan kişinin yakın akrabalarında aynı hastalık geninin bulunma ihtimali, akraba olmayan kişilere göre daha yüksektir.
Kalıtsal hastalık genini taşıyan ve akraba olan iki kişinin (bireyin) evlenmeleri ve çocuklarının olması durumunda, çocuklarında kalıtsal hastalığın ortaya çıkma ihtimali 1/4 olur. Ama evlenen bireylerden biri sağlıklı (hastalık geni taşımayan kişi), diğeri hasta dahi olsa çocuklarından hiçbiri hasta olmaz, sadece hastalık genini taşır.
Kalıtsal hastalıklardan korunmak için ;
1- Akraba evliliği yapılmamalıdır.
2- Evlenmeden önce gen testi yaptırılmalıdır.
3- Kalıtsal hastalık genini taşıyan evli bireylerin çocuk yapmaları önlenmelidir.
4- Kalıtsal hastalıklar konusunda aileler bilgilendirilmelidir.
2- Ülkemizde akraba evliliği oranı % 22 dir.
3- Çocuklarda zekâ geriliğine neden olan fenil ketonüri hastalığı ülkemizde 3500 de 1 oranında, Japonya’da 100.000 de 1 oranında görülmektedir.
4- Akraba evliliği sonucu oluşacak kalıtsal hastalıklı (albino) çocuk sayısı, normal olarak ailesinde kalıtsal hastalık (albinoluk) bulundurmayan ve akraba olmayan kişilerin hastalıklı çocuklarının sayısının 100 katıdır.
Akraba evliliklerinde neden olduğu hastalıkların başında;
(fenilketonüri)Zekâ geriliği, Parkinson, Akdeniz Anemisi, Alzeimer, Huntington hastalığı ve nöron ölümüdür.
Özürlü doğan bebekler ile ölü doğan bebekler de bu örnekler arasına girmektedir
Akraba evliliklerinde, hem annenin hem de babanın aynı bozuk geni taşıma ihtimali daha yüksek olduğu için, çocuğun da hasta doğma ihtimali artmaktadır. Buyüzden, düşük ve ölü doğum ihtimali de artmaktadır. Ailede genetik dağılım yapısı, erkek ve kız kardeşlerde, genellikle genlerin yarısı birbirinin aynı olmaktadır. Gen benzerliklerinin oranları, akrabalık uzaklaştıkça küçülür ve torunlar, büyük anneve babalarının dörtte bir genine sahiptir. Kuzan ve yeğenlerinin genleri ise, yüksek çoğunlukta amca ve halalarının, dayı ve teyzelerinin dörtte bir genine eşit olmaktadır. Akrabalık seviyesi uzadıkça bu oran, kardeş çocuklarında olduğu gibi sekizde birine kadar düşmektedir.
Kan Uyuşmazlığı
Akraba evliliğinde kan uyuşmazlığı, kan grubu ile değil kanınızdaki Rh faktörü ile ilgilidir. Yalnızca kadının Rh -, erkeğin ise Rh + olduğu durumlarda oluşabilir. Kan gruplarının uyuştuğu hallerde, doğum sonrasında çocuklarda kalıtımsal hastalıklar görülmüştür.
Erkekte bulunan Rh faktörünün genetik aktarımla ana karnındaki fetüste ortaya çıkması, anne ile bebek arasında bir kan uyuşmazlığının ortaya çıkmasına neden olacaktır. Günümüzde, akraba evlilikleri`nde en çok görülen hastalıklar; zekâ geriliği (fenilketonüri), Akdeniz Anemisi, Alzeimer, Parkinson, Huntington hastalığı ve nöron ölümüdür. Özürlü ve ölü doğumlar da bu örnekler arasında sayılmaktadır.